Intermodal w polskich portach

Intermodal w polskich portach

Z szacunkowych danych Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) wynika, że w 2020 r.  przewozy intermodalne wyniosły ok. 2,5 mln TEU i były o 400 tys. TEU wyższe niż w 2019 r. Tym samym intermodal w rynku kolejowym osiągnął poziom 10,5% (według masy) i 14,5% (według wykonanej pracy). Pięć lat temu udział ten wynosił 4,6% (według masy) i 7,4% (według wykonanej pracy).

Ponadto według analiz Centrum Unijnych Projektów Transportowych, kolejowe przewozy intermodalne w Polsce mają wzrosnąć do 2030 r. do poziomu ok. 3 mln TEU. Tymczasem w 2019 r. było to 2,14 mln TEU, zaś w ciągu trzech kwartałów ub.r. 1,91 mln TEU, czyli prawie 350 tys. TEU więcej niż rok wcześniej. Rozwój ten wspierać ma realizacja dokumentu „Kierunki rozwoju transportu intermodalnego w Polsce do 2030 r. z perspektywą do 2040 r.” będącego pierwszym, kompleksowym opracowaniem dotyczącym transportu intermodalnego w naszym kraju. Dokument ma stanowić podstawę do negocjacji z Komisją Europejską o wysokości wsparcia finansowego dla tej branży w perspektywie 2021-2027.

Autorzy dokumentu, który powstał w CUPT na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury, jasno i precyzyjnie stwierdzają, że dla rozwoju transportu intermodalnego, a co za tym idzie zwiększenia udziału towarowych przewozów kolejowych, kluczowe jest zapewnienie przez zarządcę infrastruktury odpowiednich parametrów sieci, umożliwiających sprawny transport. Niezbędne jest także zapewnienie jak najlepszej infrastruktury przeładunkowej, jak również poprawa współpracy operacyjnej z zarządcami infrastruktury stycznej. Należy dążyć do wyeliminowania sytuacji, w której użytkownicy bocznic kolejowych czy operatorzy terminali ponoszą nakłady na rozwój zarządzanej przez siebie infrastruktury, a nie mają zapewnionej możliwości wjazdu w sieć krajowego zarządcy infrastruktury z uwagi np. na jej zły stan techniczny lub przedłużające się prace modernizacyjne czy utrzymaniowe.

Bardzo istotne jest uwzględnienie konieczności zdefiniowania na nowo zasad stosowania ulgi intermodalnej tak, aby wspierała ona podmioty realizujące przewozy na trasach o największym potencjale rozwoju. Istniejące obecnie rozwiązanie, polegające na stosowaniu tego samego upustu, bez względu na znaczenie danej trasy dla możliwości rozwoju intermodalu, ogranicza możliwość ich stymulowania za pomocą tego rodzaju wsparcia. Rekomendowane jest więc wytypowanie kluczowych tras, na których zwiększenie ulgi przełoży się na największy wzrost przewozów kosztem transportu drogowego.

Zdaniem CUPT najbardziej efektywne byłoby dofinansowanie na liniach kolejowych, prowadzących do terminali intermodalnych, szczególnie tych, które wprowadzają do wspólnego obszaru celnego towary importowane do Unii Europejskiej. Dzięki temu Skarb Państwa staje się beneficjentem opłat celnych i podatkowych (cła, akcyzy i VAT). Podstawowymi terminalami, które przynoszą 1/10 całkowitych wpływów do budżetu krajowego, są cztery polskie porty morskie (Gdańsk, Gdynia, Szczecin, Świnoujście). Dlatego priorytetowo należy traktować linie kolejowe, łączące porty morskie z przejściami granicznymi na południu Polski, ale również linie kolejowe na osi wschód-zachód.

Szczególnie, że spośród trzydziestu dziewięciu aktywnych terminali intermodalnych, z których główne zlokalizowane są w rejonach największych aglomeracji (Śląsk Warszawa, Poznań, Wrocław, Łódź), największym potencjałem przeładunkowym dysponują terminale w polskich portach. Łączna zdolność tych obiektów do obsługi kontenerów wynosi 9 mln TEU rocznie, z czego terminale portowe dysponują prawie 60% zdolności przeładunkowej, a udział transportu kolejowego w ich obsłudze waha się między 25% a 40%.

Pod względem liczby terminali intermodalnych Polska zajmuje 8. miejsce wśród krajów UE. Najwięcej tego typu obiektów znajduje się w Niemczech (177), we Francji (84) i w Belgii (53). Średnia gęstość w przeliczeniu na powierzchnię kraju wynosi 1,25 terminalu na 10 tys. km² i nie odbiega znacząco od średniej europejskiej (0,9 na 10 tys. km²).

Logistyczna obsługa polskich portów morskich tradycyjnie już jest jednym z wiodących tematów Forum Gospodarki Morskiej Gdynia, którego XX, jubileuszowa edycja odbędzie się 7-8 października 2021 r.

Artykuł opracowany we współpracy z magazynem Namiary na Morze i Handel

fot. Namiary na Morze i Handel