Blaski i cienie zielonego ładu

Blaski i cienie zielonego ładu

„Europejski Zielony Ład” to nowa unijna strategia, mająca na celu zdynamizowanie transformacji gospodarczej, której celem ma być całkowite wyeliminowanie emisji szkodliwych subtancji do środowiska. Założeniem Komisji Europejskiej jest osiągnięcie do 2050 r. tzw. neutralnosci klimatycznej, czyli zerowego poziomu emisji gazów cieplarnianych. Zmiany te mają dotyczyć także sektora transportu.

Ważnym elementem tego projektu jest dążenie do silniejszego, niż do tej pory wspierania transportu multimodalnego.Uznaje się, że przyczyni się on do zwiększenia skuteczności i efektywności funkcjonowania całej branży TSL.W związku z tym, duży nacisk kładzie się na znaczne zwiększenie roli kolei i śródlądowych dróg wodnych w transporcie towarów, w którym transport drogowy ma obecnie 75% udziału. To z kolei wiąże się z koniecznością usprawnienia systemu zarządzania koleją i żeglugą śródlądową oraz zwiększenie ich potencjału przewozowego.Wsparciem mają być zmiany legislacyjne na rzecz transportu multimodalnego, z wykorzystaniem kolei i dróg wodnych, w tym żeglugi morskiej bliskiego zasięgu.

W celu realizacji tego ambitnego planu konieczna jest głęboka modernizacja i transformacja gospodarki unijnej. W latach 1990–2018 Unia Europejska zmniejszyła emisję gazów cieplarnianych o 23%, podczas gdy jej gospodarka odnotowała wzrost o 61%. Przy obecnych działaniach UE zapewnia to 60% redukcję emisji do 2050 r. W związku z tym KE podjęła się wyznaczenia bardziej ambitnych celów klimatycznych na następną dekadę. Przyjęto, że już w 2030 r.redukcja emisji zmiejszyć ma się do 55% w stosunku do poziomu z 1990 r.

Prof.Andrzej Grzelakowski z Katedry Logistyki i Systemów Transportowych Uniwersytetu Morskiego w Gdyni zwraca uwagę, że niepokój budzi fakt ustalenia zbyt ambitnych celów w zakresie redukcji emisji i ich realizacji, w relatywnie krótkim okresie. Rozwiązanie to może okazać się realnie niewykonalne w transporcie, ze względu na kryzys wywołany pandemią COVID-19 i jego różne skutki. Czas trwania – wysoka relatywnie kapitałochłonność prowadzenia działalności gospodarczej w transporcie, jak też istniejące ograniczenia i bariery w zakresie wprowadzania innowacyjnych, proekologicznych rozwiązań w transporcie, a także ograniczoność dostępności środków publicznych – w tym z funduszy UE, mogą spowodować konieczność dokonywania istotnych korekt w tej strategii.Co więcej, nie dokonano szczegółowych analiz w zakresie kosztów i korzyści jej realizacji w perspektywie do 2030 r. i 2050 r. Nie wiadomo zatem, czy skala spodziewanych efektów, tj. redukcji kosztów zewnętrznych w transporcie, obciążających gospodarkę i społeczeństwo UE, w relacji do poniesionych na ten cel nakładów (nie tylko zresztą kapitałowych) będzie w ogóle dodatnia.

Wstępna analiza podejmowanych działań w zakresie realizacji celów EZŁ wskazuje ponadto, że Polska, jak i większość krajów Europy Środkowo-Wschodniej, nie znajdzie się w grupie beneficjentów tego kierunku transformacji.Nadal zbyt duża jest skala ich potrzeb rozwojowych.Wynika ona z utrzymujących się znacznych różnic,względem osiągniętego już stanu rozwoju sektora transportu w krajach byłej tzw. starej UE. Zbyt mały jest za to potencjał w zakresie innowacyjności i absorpcji innowacji. Kraje te nie będą zatem dostarczycielami produktów i usług, koniecznych do dokonania zrównoważonej i inteligentnej transformacji przemysłu transportowego w UE. Do tej grupy należeć będą niewątpliwie kraje, będące liderami w rankingach światowych w zakresie osiągniętej sprawności i wydajności przestrzeni transportowej i logistycznej, takie jak Niemcy, Holandia, Francja i Belgia. One to też silnie forsują ten kierunek działań. 

– Należy też zwrócić uwagę na to, że działania podejmowane w tym zakresie przez KE i aprobowane przez gremia ustawodawcze UE, forsują silną regulację publiczną sektora transportu, realizowaną za pomocą twardych narzędzi o charakterze prawno-administracyjnym. Wzrośnie zatem niepomiernie rola mechanizmu regulacji, względem rynku transportowego jako naturalnego regulatora tej sfery działalności. Może to prowadzić do tzw. przeregulowania sektora i ograniczenia wpływu rynku na działalność operatorów transportowych – zwraca uwagę prof. Grzelakowski.

Logistyka oraz wyzwania dla branży TSL są tradycyjnie jednym z tematów Forum Gospodarki Morskiej Gdynia, którego XX, jubileuszowa edycja odbędzie się 7-8 października 2021 r.

Artykuł opracowany we współpracy z magazynem Namiary na Morze i Handel

fot. Namiary na Morze i Handel