AI w logistyce morskiej

Narzędzia AI zyskują na znaczeniu w logistyce morskiej, choć ze względu na kwestie bezpieczeństwa są na razie wykorzystywane głównie do prostszych zadań. Niemniej jednak nawet w tym ograniczonym zakresie, ich efektywność przekłada się na wymierne korzyści i znaczące zyski dla przedsiębiorstw.

Sztuczna inteligencja wykazuje szerokie spektrum zastosowań w optymalizacji operacji przeładunkowych w terminalach kontenerowych. Systemy AI, analizując dane dotyczące harmonogramów zawinięć statków, masy ładunków oraz ich celu podróży, usprawniają sekwencje załadunku i rozładunku. Umożliwia to monitorowanie ruchu ładunków w czasie rzeczywistym, optymalizując czas operacji i minimalizując ryzyko wystąpienia błędów ludzkich. W obszarze zarządzania placem składowym AI przyczynia się do redukcji zbędnych manipulacji kontenerami, podnosząc efektywność i stopień wykorzystania powierzchni składowej. Algorytmy predykcyjne AI są natomiast w stanie prognozować ruchy kontenerów, co umożliwia zaawansowane planowanie układu składowania.

AI wspiera również proces automatyzacji pracy suwnic nabrzeżnych i samojezdnych pojazdów transportowych (AGV), zwiększając produktywność i redukując czas realizacji zleceń. Optymalizacja trajektorii ruchu pojazdów w obrębie terminala przyczynia się do zmniejszenia kongestii oraz obniżenia kosztów operacyjnych. Predykcyjne utrzymanie ruchu, oparte na zaawansowanej analizie danych z czujników, pozwala na wczesne wykrywanie oznak zużycia sprzętu, zapobiegając awariom i nieplanowanym przestojom. Przekłada się to na zwiększenie niezawodności i wydłużenie cyklu życia urządzeń portowych.

Sztuczna inteligencja podnosi także poziom bezpieczeństwa poprzez automatyczną detekcję potencjalnych zagrożeń i anomalii. Inteligentne systemy nadzoru, wykorzystujące algorytmy AI, wspomagają operatorów i usprawniają kontrolę nad całością operacji terminalowych. Przykłady wdrożeń z portów w Rotterdamie i Singapurze ilustrują wymierne korzyści płynące z zastosowania AI – od cyfrowych bliźniaków i autonomicznych systemów transportowych po optymalizację infrastruktury i redukcję zbędnych operacji przeładunkowych. Jak wykazało wdrożenie w jednym z terminali, redukcja ponownych przeładunków o zaledwie 1% w skali 1 mln TEU przyniosła roczne oszczędności rzędu 800 tys. euro.

Implementacja AI w terminalach kontenerowych wykracza poza prostą automatyzację, stanowiąc zaawansowaną integrację danych z wielu źródeł w celu holistycznej optymalizacji złożonych i wzajemnie powiązanych procesów. Dzięki temu, usprawnienia w jednym obszarze, takie jak optymalizacja alokacji miejsc postojowych, generują pozytywne efekty w innych, na przykład w przepływie pracy suwnic. Koncepcja inteligentnych portów, integrujących AI, Internet Rzeczy (IoT), sieci 5G oraz cyfrowe bliźniaki, przekształca terminale w samoregulujące się systemy, zdolne do adaptacji, zwiększania efektywności i zrównoważonego rozwoju.

Sztuczna inteligencja coraz śmielej wspiera operacje w spedycji morskiej, szczególnie w zakresie planowania i optymalizacji tras. Analizuje ona dane pogodowe, natężenie ruchu, prądy morskie, sytuację w portach, czy nawet sytuacje geopolityczne w portach załadunku/rozładunku, by wyznaczać najefektywniejsze szlaki transportowe. Efektem jest oszczędność paliwa, redukcja emisji i skrócenie czasu przewozu. Co istotne, trasy mogą być dynamicznie dostosowywane w odpowiedzi na bieżące zmiany na morzu.

AI znacząco wpływa także na widoczność łańcucha dostaw – umożliwia śledzenie ładunków w czasie rzeczywistym, integrując dane z czujników IoT, systemów GPS i technologii blockchain. Pozwala to szybciej reagować na opóźnienia, poprawiać punktualność i podnosić jakość obsługi. Przykładem może być rozwiązanie Windward’s Ocean Freight Visibility, które zapewnia pełną przejrzystość globalnych operacji logistycznych.

W obszarze planowania operacyjnego AI analizuje dane historyczne, trendy rynkowe i wskaźniki gospodarcze, co przekłada się na dokładniejsze prognozowanie popytu na usługi transportowe. Dzięki temu firmy mogą lepiej alokować przestrzeń ładunkową i flotę, unikając zarówno niedoborów, jak i nadmiarów. Sztuczna inteligencja wspiera również strategię cenową – na podstawie danych rynkowych i symulacji pomaga przewidywać zmiany stawek frachtowych, co umożliwia lepsze zarządzanie rentownością i ryzykiem. Automatyzuje też rutynowe procesy dokumentacyjne – np. odprawy celne czy przetwarzanie korespondencji. Dzięki rozwiązaniom opartym na przetwarzaniu języka naturalnego i chatbotom komunikacja z klientami jest szybsza i bardziej efektywna.

Także armatorzy coraz częściej sięgają po sztuczną inteligencję, aby zwiększyć efektywność i bezpieczeństwo operacyjne. Jednym z zastosowań jest predykcyjne monitorowanie stanu technicznego statków. Systemy zbierają dane z czujników (np. temperatury, ciśnienia, wibracji), analizują je w czasie rzeczywistym i identyfikują oznaki potencjalnych usterek jeszcze zanim dojdzie do awarii. Sztuczna inteligencja usprawnia też planowanie tras. Wykorzystując dane pogodowe, oceanograficzne i portowe, AI wyznacza najbardziej ekonomiczne szlaki, które minimalizują zużycie paliwa i skracają czas rejsu. Co ważne, systemy te są dynamiczne – potrafią modyfikować trasę w odpowiedzi na zmieniające się warunki.

Z pomocą AI armatorzy mogą też inteligentnie zarządzać flotą i personelem. Systemy optymalizują harmonogramy pracy załogi, pilnują terminów certyfikatów, analizują osiągi poszczególnych jednostek i wspierają decyzje dotyczące rozmieszczenia statków. Na mostku AI pełni funkcję doradczą – analizuje dane z radarów, AIS i systemów pogodowych, ostrzega przed zagrożeniami i rekomenduje optymalne manewry.

W kontekście zaostrzających się regulacji środowiskowych AI staje się narzędziem do monitorowania emisji i optymalizacji zużycia paliwa. Wspiera zgodność z przepisami, jak IMO 2023 i przyszłe cele dekarbonizacyjne (IMO 2050), a jednocześnie pomaga obniżyć koszty operacyjne.

Istotne także również kwestie bezpieczeństwa – zarówno danych, jak i samej infrastruktury. Systemy AI operują na ogromnych wolumenach danych operacyjnych, często wrażliwych z punktu widzenia biznesu i bezpieczeństwa państwowego. Rosnąca liczba połączeń, automatyzacja decyzji i zależność od systemów zewnętrznych sprawiają, że logistyka morska staje się coraz bardziej narażona na ataki cybernetyczne. Jeszcze większy potencjał drzemie w technologiach przyszłości. Integracja AI z Internetem Rzeczy (IoT) oraz sieciami 5G otwiera nowe możliwości dla portów i floty.

Artykuł opracowany we współpracy z czasopismem „Namiary na Morze i Handel”.